«بسْم الله الرحْمن الرحیم» بنام خداوند بخشاینده مهربان.
«یا أیها الناس اتقوا ربکمْ» اى مردمان بپرهیزید از عذاب خداوند خویش، «إن زلْزلة الساعة شیْء عظیم» (۱) بدرستى که جنبش رستاخیز چیزى بزرگست.
«یوْم تروْنها» آن روز که زلزله بینید، «تذْهل کل مرْضعة عما أرْضعتْ» باز ماند هر شیر دهندهاى از آن فرزند که شیر میداد، «و تضع کل ذات حمْل حمْلها» و بنهد هر بارورى آنچه دارد از بار خویش، «و ترى الناس سکارى»و مردمان را در دیدار چشم مستان بینى، «و ما همْ بسکارى» و ایشان مستان نیستند، «و لکن عذاب الله شدید» (۲) لکن عذاب خداى که مىبینند سختست.
«و من الناس منْ یجادل فی الله بغیْر علْم» و از مردمان کس است که مى پیکار کند در خداى تعالى بىدانش، «و یتبع کل شیْطان مرید» (۳) و بر پى میرود هر دیوى را شوخ پلید.
«کتب علیْه» که بر آن دیو نوشتهاند، «أنه منْ تولاه فأنه یضله» که هر که باو گوید او آن کس را بى راه کند، «و یهْدیه إلى عذاب السعیر» (۴) و راه نماید او را بعذاب آتش.
«یا أیها الناس إنْ کنْتمْ فی ریْب من الْبعْث» اى مردمان اگر در گمانید از انگیخت پس مرگ، «فإنا خلقْناکمْ منْ تراب» پس ما بیافریدیم شما را از خاک، «ثم منْ نطْفة» پس از نطفه، «ثم منْ علقة» پس از خون بسته، «ثم منْ مضْغة» پس از پارهاى گوشت، «مخلقة و غیْر مخلقة» تمام آفریده یا نه تمام آفریده، «لنبین لکمْ» تا پیدا کنیم شما را، «و نقر فی الْأرْحام» و مىآرامانیم در رحمها «ما نشاء» آنکه خواهیم، «إلى أجل مسمى» تا هنگامى که نامزد کرده، «ثم نخْرجکمْ طفْلا» آن گه بیرون مىآریم شما را خرد خرد، «لتبْلغوا أشدکمْ» تا آن گه که بزورمندى خویش رسید، «و منْکمْ منْ یتوفى» و از شما کس است که او را مىمیرانند بجوانى، «و منْکمْ منْ یرد إلى أرْذل الْعمر» و از شما کس است که او را پس باز مىبرند تا بتر عمر، «لکیْلا یعْلم» آن را تا مگر چیزى بنداند، «منْ بعْد علْم شیْئا» پس آن که دانسته است بجوانى، «و ترى الْأرْض هامدة» و زمین را بینى مرده و فرو شده، «فإذا أنْزلْنا علیْها الْماء» چون آب بران فرستادیم، «اهْتزتْ و ربتْ» زنده گشت و بجنبید و بخندید، «و أنْبتتْ منْ کل زوْج بهیج» (۵) و بر رویانید از هر صنفى نیکو.
«ذلک بأن الله هو الْحق» بودن آن و این بآنست که الله تعالى خداى بسزاست، «و أنه یحْی الْموْتى» و اوست که مردگان را زنده کند، «و أنه على کل شیْء قدیر» (۶) و اوست که بر همه چیزها تواناست.
«و أن الساعة آتیة لا ریْب فیها» و رستاخیز روز آمدنى است گمان نیست در آن، «و أن الله یبْعث منْ فی الْقبور» (۷) و الله تعالى بر خواهد انگیخت هر که در گورها.
«و من الناس منْ یجادل فی الله» و از مردمان کس است که پیکار میکند در خداى تعالى، «بغیْر علْم و لا هدى» بى دانشى و بىبیانى، «و لا کتاب منیر» (۸) و بىنامه روشن.
«ثانی عطْفه» سر بگردن باز نهاده بیکسو بیرون شود خویشتن در میکشد، «لیضل عنْ سبیل الله» تا گم شود از راه خداى تعالى، «له فی الدنْیا خزْی» او راست در این جهان خوارى، «و نذیقه یوْم الْقیامة عذاب الْحریق» (۹) و بچشانیم او را رستاخیز عذاب آتش.
«ذلک بما قدمتْ یداک» و گویند او را این ترا بآنست که دستهاى تو ترا پیش فرا فرستاد، «و أن الله لیْس بظلام للْعبید» (۱۰) و الله تعالى ستمکار نیست رهیگان را.
«و من الناس منْ یعْبد الله على حرْف» و از مردمان کس است که خداى تعالى را مىپرستد بر گوشهاى، «فإنْ أصابه خیْر» اگر باو رسد نیکى، «اطْمأن به» بآن نیکى در دین آرام گیرد، «و إنْ أصابتْه فتْنة» و اگر باو رسد آزمونى، «انْقلب على وجْهه» بر روى خویش باز گردد، «خسر الدنْیا و الْآخرة» زیانکار دو جهان «ذلک هو الْخسْران الْمبین (۱۱)» آنست زیانکارى آشکارا.
«یدْعوا منْ دون الله» میخواند و مىپرستد جز از خداى تعالى، «ما لا یضره و ما لا ینْفعه» چیزى که او را زیان نکند اگر نپرستد و اگر بپرستد سود نکند، «ذلک هو الضلال الْبعید» (۱۲) آنست گمراهى دور.
«یدْعوا لمنْ ضره أقْرب منْ نفْعه» مىپرستد چیزى که گزند او نزدیکتر از سود او، «لبئْس الْموْلى» بد خداوندى کاو بت است، «و لبئْس الْعشیر» (۱۳) و بد همسازى.
«إن الله یدْخل الذین آمنوا و عملوا الصالحات» الله تعالى در آرد ایشان را که بگرویدند و نیکیها کردند، «جنات تجْری منْ تحْتها الْأنْهار» در بهشتهایى که مىرود زیر آن جویها، «إن الله یفْعل ما یرید» (۱۴) الله تعالى آن کند که خود خواهد.
«منْ کان یظن» هر که چنان پندارد، « «أنْ لنْ ینْصره الله» که الله تعالى پیغامبر خویش را یارى نخواهد داد، «فی الدنْیا و الْآخرة» درین جهان و در آن جهان، «فلْیمْددْ بسبب إلى السماء» تا فرو کشد رسنى از کاز «ثم لْیقْطعْ» پس تا بگسلد آن را «فلْینْظرْ هلْ یذْهبن کیْده ما یغیظ» (۱۵) پس تا بنگرد که آن ساز که او ساخت و کوشش که کوشید هیچ مىببرد غیظ او.
«و کذلک أنْزلْناه» و چنان فرو فرستادیم، «آیات بینات» سخنهاى درست پاک روشن، «و أن الله یهْدی منْ یرید» (۱۶) و الله تعالى راه مینماید او را که خواهد.
«إن الذین آمنوا» ایشان که بگرویدند، «و الذین هادوا» و ایشان که جهود شدند، «و الصابئین و النصارى و الْمجوس» و صابیان و ترسایان و گبران، «و الذین أشْرکوا» و ایشان که بت را انباز گرفتند، «إن الله یفْصل بیْنهمْ یوْم الْقیامة» الله برگزارد کار و حکم کند میان ایشان روز رستاخیز، «إن الله على کل شیْء شهید» (۱۷) الله تعالى بر هر چیزى گواه است بآن دانا و از آن آگاه.